1535–1917 yıllarında Osmanlı Devleti tarafından idare edilen Irak; Lozan Antlaşması’ndan sonra İngiltere’nin denetimine girmiştir. Irak 1918–1921 yılları arasında İngiliz mandası altında varlığını sürdürürken 23 Ağustos 1921 tarihinde Kraliyet dönemi başladı. İlk Anayasası Irak Temel Kanunu adı altında 1925 yılında kabul edildi. 1932 yılında Tem el İlkeler Deklarasyonunu kabul ederek, Cemiyeti Akvam üyeliğine kabul edildi. Böylece 3 Ekim 1932, Irak devletinin kuruluşu olarak tarihe geçti. 14 Temmuz 1958 devrimi ile Irak Cumhuriyeti İlan edildi.
Irak’ta ilk gazete1869 yılında dönemin Bağdat Valisi Mithat Paşa’nın Osmanlı Devleti tarafından Irak’a vali atanmasıyla çıkarılmıştır. Reformcu Vali Mithat Paşa tayininden iki ay sonra Paris’ten Irak’a ilk matbaayı getirmiş; Vilayet Matbaası adı altında faaliyete başlayan matbaa Irak’ta Zevra adı altında ilk gazete’yi Arapça ve Türkçe olarak 15 Haziran 1869 tarihinde yayınlanmaya başladı. )Ancak, bazı kaynaklara göre Irak’ta yayınlanan ilk gazete Zevra değil, Jurnal Irak g azetesidir. Ama bu gazete ne Osmanlı ne de İngiliz arşivlerinde bunamadı.
15 Haziran 1869 tarihi, Osmanlı döneminde Irak’ta Basın tarihinin başlangıç tarihi, aynı zamanda basın bayramı olarak kabul edildi. Zevra’nın Arapça ve Türkçe yayınlanması Irak’ta Türk basın tarihinin de başlangıcı sayılmaktadır. Unutmayalım ki 25 Şubat 1911tarihinde Kerkük’te Türkçe yayınlanan İlk gazete Havadis, bazı yazarlar tarafından Irak’ta Türk Basın tarihi olarak kabul etmektedirler. Hâlbuki 1869 ‘da Zevra’nın Türkçe yayınlanması Irak’ta Türk Basın tarihinin başlangıcıdır.
Bugün Irak Basın’ın üzerinde 141 yıl geçmektedir. 141 yıl içerisinde Irak’ta Osmanlı, Kraliyet, Cumhuriyet, Baas Partisi rejimi ve ABD işgali, Irak’ta basın çalkantılı dönemlerden geçti, Düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü ve sansürün uygulanması, ayrıca Irak Basını iktidarların tekeliyle yürütülmesi, olumsu bir şekilde iletişim hareketini etkilediğini hata hatta felç edildiğini söyleyebiliriz.
Bugün 2003’tan bu yana Irak işgal alında idare edilmektedir. Irak Basını da Irak’taki siyasi varlıkların güdümünde faaliyet göstermektedir. İster yazılı ister görsel isterse de elektronik basını olarak tümüne Irak’ta gizli sansür uygulanmaktadır.
Bugün Basın bayramı olmasına rağmen 2003-2010 yılları arasında Irak öldürülen Basın mensuplarının sayısı 300’ü bulmuştur. Başka Irak gazeteciler cemiyeti Başkanı olmak üzere, önde gelen birçok basın mensubu susturulmuştur.
Irak basın bayramı dolayısıyla Irak’ta hur iradesiyle, özgür bir biçimde bu mukaddes görevini yürüten tüm basın mensuplarını can-i gönülden kutlar, nice basın bayramlarına…
|
